Αθηναγόρας
Οικουμενικός Πατριάρχης
(Πωγώνι Ηπείρου 1886 – Κωνσταντινούπολη 1972)
Ο Αριστοκλής Σπύρου γεννήθηκε σένα μικρό χωριό (Βασιλικό) της επαρχίας Πωγωνίου της Ηπείρου . Από μικρός έδειξε την κλίση του προς τα γράμματα. Έτσι με προτροπή του μετέπειτα Μητροπολίτη Παραμυθίας – Φιλιατών, Αθηναγόρα Ελευθερίου, εστάλη για σπουδές στη μεγάλη Θεολογική Σχολή της Χάλκης (1903). Αποφοιτά το 1910 και ταυτόχρονα ονομάζεται μοναχός. Χειροτονείται Διάκονος και λαμβάνει το όνομα Αθηναγόρας. Διορίζεται στη Μητρόπολη Πελαγωνείας, με έδρα το Μοναστήρι (Βιτώλεια). Ακολουθούν οι ταραγμένοι χρόνοι των Βαλκανικών πολέμων και οι ανακατατάξεις μετά την ανεξαρτητοποίηση της περιοχής από την Οθωμανική αυτοκρατορία. Η Μητρόπολη της Πελαγωνείας θα ανήκει πλέον στην δικαιοδοσία της Σερβικής Εκκλησίας. Το 1918 εγκαταλείπει πλέον το Μοναστήρι με τον Μητροπολίτη Χρυσόστομο Καβουρίδη, για την Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια μεταβαίνει στο Άγιον Όρος . Τον Μάρτιο του 1919 διορίζεται Γραμματέας της Μητρόπολης Αθηνών. Μετά την Μικρασιατική καταστροφή η Ιερά Σύνοδος , εκτιμώσα τα προσόντα και την προσωπικότητα του Διακόνου Αθηναγόρα τον εξέλεξε σε ηλικία 36 ετών Μητροπολίτη Κερκύρας και Παξών, αφού χειροτονήθηκε ιερέας και επίσκοπος στην Μητρόπολη Αθηνών. Αναχωρεί για την Κέρκυρα όπου θα παραμείνει έως το 1930 και θα γίνει πλέον γνωστή η μεγάλη του διοικητική και χρηστή ικανότητα.
Την χρονιά αυτή (1930) η Αρχιεπισκοπή Αμερικής αντιμετωπίζει πρόβλημα διαδοχής και μαζί με το Οικουμενικό Πατριαρχείο αναζητά έναν άξιο ιεράρχη. Αυτός ήταν ο Αθηναγόρας, που μετά από επίσημο αίτημα και την αποδοχή του από την Εκκλησία της Ελλάδος θα αναλάβει (2/1931) Αρχιεπίσκοπος Βορείου και Νοτίου Αμερικής. Κατά την διάρκεια της θητείας του κατόρθωσε να συμφιλιώσει τις διχασμένες Ελληνικές κοινότητες, να ανεγείρει νέους ναούς και σχολεία, να ιδρύσει στη Βοστώνη θεολογική ελληνορθόδοξη σχολή. Παράλληλα ανέπτυξε εξαιρετικές σχέσεις με την Αμερικανική Κυβέρνηση, ιδιαίτερα με το προεδρικό ζεύγος Φρ. Ρούζβελτ και με τον επόμενο Πρόεδρο και τέκτονα Χάρρυ Τρούμαν. Το 1948 η μακρόχρονη επιτυχημένη θητεία του θα λήξει λόγω της επικείμενης διαδοχής του Πατριαρχικού θρόνου . Όταν θα αναχωρήσει όλος ο Ελληνισμός της Αμερικής θα κλάψει γιατί θα στερείτο της παρουσίας και της σκέπης του Ποιμενάρχη του. Ο Αθηναγόρας θα υποστηριχτεί από τις ΗΠΑ, οι οποίες θα πείσουν τις τουρκικές αρχές να δεχτούν κατ’ εξαίρεση τον Έλληνα Αθηναγόρα, ως υποψήφιο , ο οποίος όμως είχε γεννηθεί σε πρώην οθωμανική περιοχή!
Έτσι με την τελική ανάδειξή του σε Οικουμενικό Πατριάρχη, ο Αθηναγόρας έλαβε Τουρκικό διαβατήριο με την άφιξή του στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινουπόλεως στις 26. 1. 1949. Σημειωτέον είναι το γεγονός ότι ο Αθηναγόρας μετεφέρθη με το προεδρικό αεροπλάνο του Χ. Τρούμαν. Η υποδοχή του ήταν μεγαλοπρεπής και συγκινητική. Η πολιτεία του Αθηναγόρα ήταν λαμπρή, αναδιοργάνωσε τις ορθόδοξες παροικίες με την δημιουργία Μητροπόλεων και Αρχιεπισκοπών ( Αυστραλίας, Νέας Ζηλανδίας, Γαλλίας, Γερμανίας, Αυστρίας, Σουηδίας, Βελγίου κ.α) . Αναβάθμισε την Θεολογική Σχολή της Χάλκης με νέους διορισμούς καθηγητών. Διοργάνωσε Πανορθόδοξες διασκέψεις , επίλυσε προβλήματα με έργα ανθρωπισμού και διάλογο αγάπης. Η δράση του Αθηναγόρα δεν στάθηκε μόνο στα θέματα της Ορθοδόξου Εκκλησίας αλλά εστράφη και υπέρ της οικουμενικής προσέγγισης, διαλόγου και συνεργασίας των Χριστιανικών Εκκλησιών Ρωμαιοκαθολικών.
Η κορυφαία στιγμή της ζωής του ήταν η συνάντησή του με τον Πάπα Παύλο ΣΤ΄ στην Ιερουσαλήμ το 1964, όπου έλαβε χώρα η αμοιβαία άρσης των αναθεμάτων του σχίσματος του 1054. Στην τελετή αυτή συμμετείχε και ο άλλος μεγάλος ιεράρχης, Πατριάρχης Βενέδικτος (επίσης τέκτων). Παρά την διεθνή αναγνώριση και του κύρους του Αθηναγόρα, το 1955 ο τουρκικός όχλος, άνωθεν καθοδηγούμενος, διέπραξε κατά των Ελλήνων εγκλήματα και καταστροφές , αλλά το τραγικό αυτό γεγονός ήταν έξω και πέρα από τις δυνάμεις που ο Αθηναγόρας διέθετε. Τον Ιούλιο του 1972 μετά από μία πτώση και κάταγμα που υπέστη, με συνέπεια άλλων επιπλοκών, ο Αθηναγόρας όδευσε στην Αιώνια Ανατολή.
