ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

Στοά Υψηλάντης Αθηνών

Μιά εκαττοντάχρονη πορεία (1907-2007)

Η ίδρυση της Στ. Υψηλάντης έγινε το Δεκέμβριο του 1907, αφού προηγουμένως είχαν απορριφθεί δύο άλλες αιτήσεις, μια και ουσιαστικά επρόκειτο για διάσπαση της Στ. Ρήγας Φεραίος. Οι λόγοι διαφωνίας ήσαν ξεκάθαρα πατριωτικοί και αφορούσαν στην άμεση εμπλοκή της Στοάς στο Μακεδονικό Αγώνα.

Το ενδιαφέρον είναι, σύμφωνα με την αρχειακή έρευνα, η εμπλοκή του αδ. Βασίλειου Πλαστήρα, θεολόγου της Ριζαρείου Σχολής, ως γυμναστού στο Μπάγκειο Εκπαιδευτήριο Κορυτσάς, που υπαγόταν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Κατ’ αυτήν ανεκαλύφθησαν πολλά έγγραφα μισθοδοσίας, εκδηλώσεων αλλά και απόσπασμα του μακεδονικού τύπου που μιλούν για τον Πλαστήρα από το 1904!

Ο ρόλος του Πλαστήρα σύγκειτο στην αποστολή αξιωματικών, ιερέων και δασκάλων από την Ελλάδα ως απάντηση στην πανσλαβιστική εισβολή στην Μακεδονία, η οποία είχε γίνει το μήλο της έριδος μεταξύ όλων των Βαλκανικών χωρών, μέσα σε μια καταρρέουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία. Λίγο αργότερα τον Πλαστήρα θα τον αντικαταστήσει ο συμμαθητής του από την Ριζάρειο Θεολογική Σχολή, αρχιμανδρίτης Πάνος Αλεξίου (1908), στην ίδια θέση, του γυμναστή!

Η έρευνα μάς δίνει και άλλα στοιχεία για ένα τρίτο πρόσωπο, τον αδ. Αχ. Δάρδα, ο οποίος κατάγονταν από την Δάρδα, κωμόπολη του Καζά (επαρχίας) της Κορυτσάς. Αυτός φαίνεται με τους αδελφούς του Χαράλαμπο και Ιωάννη ότι οργανώνουν και συντονίζουν την βοήθεια από την Ελλάδα. Τον Χαράλαμπο Δάρδα θα βρούμε λίγο αργότερα ως μέλος της Στοάς “Φώτιος” Κορυτσάς και τον Ιωάννη πρόεδρο της πατριωτικής και φιλολογικής Εταιρείας “Αναγέννησις” στην ίδια πόλη.

Η παρουσία και του Β’ Επόπτη της Στοάς, μετέπειτα Μεγάλου Διδασκάλου Κωνσταντίνου Περάκη, με ειδική αποστολή στη Μακεδονία το καλοκαίρι του 1908, λίγο μετά την επανάσταση των Νεοτούρκων, θα υλοποιήσει μια πρωτοφανή στην ιστορία του Ελληνικού Τεκτονισμού αποστολή οπλισμού προς τους αγωνιζόμενους Έλληνες αδελφούς μας.

Τα πρώτα αυτά χρόνια της δραστηριότητας της Στ. “Υψηλάντης” ήταν εκπληκτικά και εμπνευσμένα. Εκτός από την πατριωτική δράση, έχουμε και μία ανάλογη πνευματική, αφού εκδίδεται μηνιαία εφημερίδα 4σέλιδη, μεγάλου μεγέθους, η οποία σύμφωνα με τους υπολογισμούς μας πρέπει να εκδόθηκε σε 56 φύλλα από το 1908 έως το 1912. Στην συνέχεια εξέδωσε τεκτονικό περιοδικό με τίτλο “Υψηλάντης”, λόγω διακοπής της έκδοσης του “Πυθαγόρα”, το οποίο όμως λόγω των πολέμων σταμάτησε την έκδοσή του με 4 τεύχη.

Άλλη σημαντική εκδήλωση της εποχής ήταν η δημιουργία της Ελληνικής Ωδικής Εταιρείας, η οποία έδωσε συναυλίες πολύ επιτυχημένες (1912) υπό την προεδρία των αδελφών Κωνσταντίνου Μελά αδελφού του Παύλου Μελά και του Σεβασμίου Γ. Ματθαιόπουλου. Αξιοσημείωτη είναι η παρουσία του αδελφού Σπ. Ματσούκα, συνθέτη πατριωτικών ύμνων, πρωτεργάτη φιλανθρωπικών δραστηριοτήτων, του εξοπλισμού του στρατού (αρωγή στην ναυπήγηση αντιτορπιλικού με το όνομα “Νέα Γενεά”) και ιδρυτή του συλλόγου “Λευκός Σταυρός”, που προικοδότησε πάνω από 1600 ορφανά κορίτσια μετά τον πόλεμο.

Η Στοά με τη λαίλαπα των πολέμων αυτοδιαλύεται για να ανασυσταθεί το 1923, με Σεβάσμιο τον Γ. Ματθαιόπουλο (Νοε. 1924), σταδιακά ανασυντάσσεται για να εισέλθει σε μια νέα δυναμική περίοδο δημιουργίας και πνευματικής ανάτασης. Κατά τον μεσοπόλεμο, αυξάνεται ο αριθμός των μελών.

Το 1929, ο “Υψηλάντης” ιδρύει Γραφείο Πρόνοιας και Βοήθειας για την αρωγή και ηθική προστασία αναξιοπαθούντων. Στα μέλη του βρίσκουμε πολλούς πανεπιστημιακούς, με συνέπεια να ονομάζεται “Στοά της πνευματικής ελίτ”.

Το 1933 - 34 επί Σεβ. του Αλέξανδρου Φωτιάδη η Στ. θα εκδώσει δύο βιβλία με ομιλίες αδελφών, που παρουσίασαν από διαφορετική σκοπιά το θέμα “Ένωση” και “Αλληλεγγύη”. Αξιοπρόσεκτος ήταν ο εορτασμός των 110 ετών από την εθνεγερσία (1930) με την συμμετοχή πολλών Στοών και ομιλητή τον καθηγητή της ιστορίας αδ. Αδαμ. Αδαμαντίου και η εκδήλωση του 1932 όπου ο Σεβάσμιος Αλ. Φωτιάδης με τις Στ. “Ακρόπολις” και “Κοραής” έδωσαν βήμα στον Αλέξανδρο Παπανστασίου να μιλήσει με θέμα: “Βαλκανική Ένωσις”.

Ο αδ. Αλεξ. Παπαναστασίου κατέληξε με τα εξής: “... η συνεννόησις και συναδέλφωσις των λαών πρέπει να είναι η νεωτέρα Μεγάλη Ιδέα υπέρ της οποίας εύχομαι την συναντίληψιν του Ελληνικού Τεκτονισμού”, μετά την συμμετοχή των Ελλήνων Τεκτόνων στην Διεθνή Τεκτονική Συνδιάσκεψη στο Βελιγράδι, στα 1926, όπου διακηρύχθηκε ο πόθος για την ειρήνη και την συνεργασία των λαών. Ο αείμνηστος αδ. και Σεβ. της Στοάς μας, Αλέξανδρος Φωτιάδης αναλαμβάνει να εκπροσωπεί τη Μεγάλη Στοά της Ελλάδος σε παγκόσμιο επίπεδο, ως αρμόδιος επί των Διεθνών σχέσεων, τίτλος ο οποίος δεν απενεμήθη έκτοτε σε κανένα άλλο μέλος.

Τα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου θα ανακόψουν την ανοδική πορεία της Στοάς και αρκετά μέλη θα χύσουν το αίμα τους για την πατρίδα. Άλλοι πάλι θα πολεμήσουν και θα διακριθούν για τον ηρωισμό τους.

Με το τέλος του πολέμου και της εμφύλιας σύρραξης ο “Υψηλάντης” θα επανασυσταθεί. Στις 4.2.1947, πρώτη μεταξύ των Στοών, θα επαναλάβει τις εργασίες της, θα λάβουν μέρος μόλις είκοσι αδελφοί.

Ο ένδ. αδ. Αλέξανδρος Φωτιάδης, θα γίνει ιδρυτικό μέλος της UNESCO και αντιπρόσωπος της Ελλάδος σ’ αυτήν (1947). Ο ενδ. αδ. Κωνσταντίνος Περάκης, θα γίνει ο Μεγ. Διδ. του Ελληνικού Τεκτονισμού. Οι αδ. του Υψηλάντη θα πρωτοστατήσουν στη βοήθεια ορφανών του εμφυλίου, μέσα από την οργάνωση “Των φίλων του Χωριού”.

Σιγά-σιγά τα μέλη της Στοάς πληθύνονται για να φτάσουν τα 120. Τον Αύγουστο του 1965, επί Σεβ. Αντ. Σωτηρίου ο Υψηλάντης εκπροσωπώντας τον Ελληνικό Τεκτονισμό θα υποδεχτεί αδ. ΑΧΕΠΑΝΣ των ΗΠΑ και του Καναδά. Θα ακολουθήσουν μία σειρά πολύ επιτυχημένων Σεβ. μεταξύ των οποίων αναφέρουμε τους Γ. Ευθυμίου, Ιακ. Κάμφονα, Απ. Καραλή, Οδ. Λαμψίδη. Η πνευματική ανάταση και οι εργασίες χαρακτηρίζονται, λίαν επιτυχείς. Πολλές κοινές εργασίες, ιδιαίτερα με τις Στ. της Πέμπτης διοργανώνονται.

Το 1982, επί Σεβ. του ενδ. αδ. Μάριου Ρωμαντζή, εορτάζεται το Ιωβηλαίο των 75 χρόνων από ιδρύσεως του Υψηλάντη, με λαμπρή εκδήλωση στο ξενοδοχείο Grande Bretagne, όπου θα συγκεντρωθεί ένα μεγάλο ποσό υπέρ των αυτιστικών παιδιών (700.000 δρχ.).

Το 1986, επί Σεβ. Διον. Μαργέλη συγκεντρώθηκε ποσό 100.000 δρχ. υπέρ των σεισμοπλήκτων της Καλαμάτας.

Το 1989, επί Σεβ. Γ. Παπαλέξη, διοργανώθηκε ειδική παράσταση στη Λυρική Σκηνή, με την όπερα Μαγικός Αυλός με μεγάλη επιτυχία. Τα χρόνια αυτά (1988- 1996) θα διοργανωθούν πολλές λευκές εορτές. Η τελευταία δεκαετία θα κυλήσει ικανοποιητικά, το πνευματικό έργο πάντα αποτελεί προτεραιότητα για τα μέλη της Στοάς.